ابوالحسن صبا (زاده ۱۴ فروردین ۱۲۸۱ در تهران) موسیقی دان، آهنگساز و نوازنده برجسته ایرانی است. ابوالحسن صبا فرزند ابوالقاسم کمال السلطنه، پزشک و ادیب، بود که ساز سه تار نیز می نواخت و به این ترتیب اولین استاد پسرش شد. او نزد میرزا عبدالله فراهانی، درویش خان و علینقی وزیری تار و سه ‌تار، نزد حسین هنگ ‌آفرین ویولن، نزد حسین اسماعیل ‌زاده ساز کمانچه، نزد علی اکبرخان شاهی سنتور، نزد اکبرخان نی و نزد حاجی خان ضرب را آموخت.

او در جوانی به مدرسه کمال ‌الملک رفت و نقاشی را فرا گرفت. هم ‌چنین، در رشته‌ هایی مانند سوهان‌کاری، نجاری، ریخته ‌گری، معرق‌ کاری و خاتم ‌کاری مهارت کسب کرد که بعداً در ساختن آلات موسیقی به کار بست. وی آثار نیما یوشیج و صادق هدایت را می‌ خواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت.

فعالیت های ابوالحسن صبا

ابوالحسن صبا در سال ۱۳۰۲ در مدرسه عالی موسیقی که توسط علی ‌نقی وزیری بنیان گذاشته شده بود، مشغول به تحصیل شد. صبا در ۲۲ سالگی دانشجوی ممتاز و تک‌ نواز برنامه‌ های مدرسه عالی موسیقی شد و مورد احترام و تشویق اساتید و دوستانش قرار گرفت. نخستین اثر ضبط‌ شده صبا قطعه «زرد ملیجه» با ویولن بود، که در سال ۱۳۰۶ در قالب صفحه تولید شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. وی در همان سال از طرف استاد علینقی وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه ‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. او نزدیک ۲ سال در رشت ماند و در آنجا ضمن آموزش موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌ های شمال رفت و به جمع ‌آوری آهنگ ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌ هایی از این سفر به همراه آورد. آهنگ‌ های دیلمان، رقص چوبی قاسم ‌آبادی، کوهستانی و امیری مازندرانی یادگار این دوره از زندگی اوست.

در سال ۱۳۱۸ که رادیو تهران تأسیس شد، ابوالحسن صبا در رادیو به کار نوازندگی پرداخت ولی هم چنان در هنرستان موسیقی مشغول آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی بود و در اواخر عمر نیز در منزلش کلاس موسیقی دایر کرده بود و به علاقمندان آموزش می‌داد.

از استاد صبا، سه دوره آموزش ویولن، چهار دوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار و سه تار منتشرشده است. استاد صبا نخستین موسیقی ‌دان ایرانی است که موزه ای ویژه از او (منزل شخصی وی) تأسیس شده و به نام خود او در خیابان ظهیرالسلام تهران واقع است.

ابوالحسن صبا در شب جمعه ۲۹ آذر سال ۱۳۳۶ دیده از جهان فروبست و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.