حسن زیرک
حسن زیرک (زاده 8 آذر 1300 در بوکان) یکی از پرآوازه ترین خوانندگان کرد زبان است که با ضبط تعداد زیادی از ترانهها و آوازهای سنتیِ مردم کرد، نقش بزرگی در حفظ و نگهداری این آثار فرهنگی از گزند فراموشی ایفا کرده است. او تنها آوازهخوان ترانههای کردی نبود و به واسطه زندگی و اقامت در مناطق بسیاری از ایران و عراق، توانسته به زبانهای ترکی آذری، فارسی، ارمنی و لری نیز ترانه اجرا کند.
زیرک در پنج سالگی از نعمت وجود پدر محروم شد و ازدواج مجدد مادر وی، باعث شد تا برای امرار معاش به ناچار به کارگری، شاگردی شربت و شیرینی فروشی، کار در چاپخانه و … در بوکان و شهرهای دیگر بپردازد.
او از همان کودکی علاقه وافری به خوانندگی و ترانه نشان می داد و تحت تعلیم غیر رسمی خواننده ای یهودی به نام شنگه جو و اساتیدی چون محمدحسین خاتون صفیه و شیخ جعفر زنبیل در بوکان آواز آموخته است.
در جوانی به علت مقصر بودن در یک سانحه رانندگی که منجر به مرگ فردی شد، به زندان محکوم می شود و پس از آن به بغداد می رود و در آن جا توسط علی مردان، خواننده سرشناس کرد، کشف می شود و به رادیو بغداد برده شده و در بخش کردی آن به همکاری مشغول می شود.
وی پس از آن که که به محبوبیت میان کرد زبانان می رسد، در سال 1337 شمسی به بوکان باز می گردد و به رادیو کردی تازه تاسیس ایران می پیوندد و به عنوان خواننده رسمی پذیرفته می شود. در این دوره، آثار او اغلب با ساز استادانی چون حسین یاحقی، حسن کسایی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، احمد عبادی و با سرپرستی مشیر همایون شهردار همراه بوده است.
در مرداد 1341 رادیوکردی تهران تعطیل شد و زیرک و همکارانش رهسپار رادیو کردی کرمانشاه، که حال به بخش کردی رادیو ایران تغییر نام داده بود، شدند. او در این دوره با هنرمندان برجسته کرمانشاهی چون مجتبی میرزاده (نوازنده ویولن) و اکبر ایزدی (نوازنده سنتور) و … همکاری می کرد که منجر به خلق جمعی از برجسته ترین آثار او شد.
استاد حسن زیرک اگر چه به خاطر شرایط سخت دوران کودکی، از سواد خواندن و نوشتن برخوردار نبود اما استعداد بسیار بالا و کم نظیری در سرودن اشعار و آهنگ سازی ترانه های کردی داشته و از همکاران وی روایت شده که ایشان به طور فی البداهه ترانه می سروده است. طبق گفته محقق فاروق صفی زاده، زیرک بیش از ۱۵۰۰ ترانه آفریده و همه آهنگ های ترانه ها و بیشتر سروده های آن ها را نیز خود می ساخته است.
پس از کسب معروفیت و محبوبیت، افرادی از ادامه فعالیت های زیرک جلوگیری می کردند و در نهایت او را از رادیو اخراج کردند. پس از اخراج اجباری اش، به عراق می رود اما آن جا بازداشت می شود و 18 ماه تحت شکنجه قرار می گیرد. اون پس از آزادی به ایران باز می گردد و توسط ساواک به اتهام جاسوسی بازداشت و به زندان کرمانشاه منتقل می شود و دیگر هیچ گاه با درخواست او مبنی بر بازگشت به رادیو موافقت نمی شود.
حسن زیرک در پنجم تیر ماه سال 1351 به علت بیماری سرطان کبد در بیمارستان بوکان چشم از دنیا فرو بست.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.