قسمت صد و پنجم / دستگاه همایون (آلبوم بیداد ۱)
همراهان گرامی، در ادامه معرفی دستگاه همایون در این قسمت بخش اول آلبوم بیداد را به شما معرفی میکنیم.
استاد پرویز مشکاتیان حدود سالهای ۵۹ و ۶۰ خورشیدی قطعاتی در دستگاه همایون می سازد و نت نویسی می کند و با پیشنهاد به استاد شجریان این اثر شنیدنی با همکاری گروه عارف و شیدا ضبط می شود و نهایتا در سال ۱۳۶۴ بصورت رسمی منتشر می شود.
در آلبوم بیداد ابتدا مقدمه همایون را با آهنگسازی استاد پرویز مشکاتیان می شنویم که در نوع خود و در زمان خود بسیار خلاقانه و نوگرایانه ساخته و اجرا شده است و در ادامه یکی از بهترین ساز و آوازها را میشنویم چرا که استاد شجریان در اوج خلاقیت و پختگی و مسلط به تکنیکهای خوانندگی قرار دارد و نیز استاد مشکاتیان در اوج شور و شیدایی و با تکنیک بسیار بالا و منحصر به فرد خود جواب آواز داده است.
بر خلاف عرف در اجرای آواز که ابتدا معمولا درآمد اجرا میشود، گوشه در آلبوم بیداد اجرا می شود بر روی غزلی از حافظ که بسیار هوشمندانه توسط استاد شجریان انتخاب شده و وصف حال آن دوره است با این مطلع:
یاری اندر کس نمی بینیم ، یاران را چه شد؟
دوستی کی آخر آمد ، دوستداران را چه شد؟
بیت دوم در ادامه گوشه “بیداد” و بیت سوم با اشاره به “عراق” و ” بیات راجه” اجرا می شود.
بیت چهارم در گوشه “عشاق” به زیبایی اجرا میشود:
لعلی از کان مروت برنیامد سالهاست
تابش خورشید و سعی باد و باران را چه شد؟
و در جواب این بیت استاد مشکاتیان یک قطعه ضربی بسیار زیبا اجرا میکند.
در بیت سوم، بعد از گوشه “عشاق” گوشه “قرچه” از دستگاه شور اجرا می شود.
در بیت بعدی در مصرع اول فرود به گوشه “بیداد” و در مصرع بعدی گوشه “شوشتری” اجرا می شود با این بیت:
صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی برنخاست
عندلیبان را چه پیش آمد، هزاران را چه شد؟
در بیت بعد ادامه گوشه “شوشتری” اجرا می شود و در ادامه، قطعه گروهی اجرا میشود که استاد مشکاتیان با الهام از گوشه “سوز و گداز” تنظیم کرده است.
در دو بیت آخر این غزل زیبای حافظ، ادامه گوشه “شوشتری” و فرود به همایون را می شنویم
در آخر، تصنیف زیبا و خاطره انگیز “یاد باد ” اجرا می شود. بدون شک همانطور که اکثر بزرگان موسیقی ایرانی نیز گفته اند، آلبوم بیداد یکی از درخشان ترین آلبوم های موسیقی اصیل ایرانی است. یاد و نام این دو استاد بزرگ گرامی باد.