ساز رباب (Rabab) یک ساز قدیمی است که خاستگاه آن خراسان دوره اسلامی، سیستان و بلوچستان و افغانستان می‌باشد. این ساز با نام رباب بیش از یک هزار سال قدمت دارد و نام پارسی‌اش رواده می‌باشد. در متون باستانی و یونانی و به ویژه در لاتین «پندورا پرزاروم» نگاشته شده‌است.

گفته شده شخصی به نام «نتن خان» که در قرن ۱۶ میلادی در دامنه‌های پامیر بدخشان می‌زیسته‌ است و معاصر اکبر کبیر (سومین پادشاه از سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند) بوده این ساز را باز طراحی کرده‌است. این ساز آرشه‌ای به زبان فارسی «رواوه» نامیده می‌شود و بدنه‌اش مانند رباب کوچک، دو کاسه‌ای است که نخست به شکل ساز آرشه‌ای بوده و با آرشه یا کمان نواخته می‌شده اما به مرور زمان تکامل یافته و با مضرابی به نام ناخنک یا شهباز نواخته می‌شود. این ساز قبلاً دو سیم داشته که بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده‌است و آن را کمانچه می‌نامند.

از نوازندگان ساز رباب در افغانستان می‌توان به رحیم خوش‌نواز و در ایران به بیژن کامکار اشاره کرد. تنهٔ این ساز از چوب توت بی دانه ساخته می‌شود که داخل آن تهی بوده و پوست روی آن از پوست بزغاله کشیده می‌شود، تارهایش در قدیم «زه» یا روده بود که استاد محمدعمر تغییراتی اصلاحی در پرده‌ها و تارهای رباب ایجاد کرد و تار نایلون به کار برد.

سه اندازه رباب وجود دارد:
– رباب بزرگ یا شاه رباب Shahrubab
– رباب میانه یا رباب
– رباب کوچک یا زیلچه Zeleche
– رباب (ربابه خوزستان)

گفته شده که رباب آلت موسیقی اصیل پشتون‌هاست. در ایران به آن «ساز» یا «ساز تار» یا تار وهم چنان رباب گفته می‌شود. تنها فرقی که که میان تار و رباب است: رباب اغلب تارهای رزونانس دارد؛ و از آن به ندرت استفاده می‌شود و در ایران همین اهتزازهای ارتعاشی با انگشت‌گذاری و کورد حل می‌شود یعنی در تار هارمونی مدنظر گرفته شده‌است.