زندگی نامه منصور نریمان

منصور نریمان با نام اصلی اسکندر ابراهیمی زنجانی در ۲۰ اسفند ۱۳۱۴ در مشهد متولد شد. پدرش که خود سه‌تار و ساز تار و نی را به خوبی می‌نواخت. از همان دوران کودکی، او را با ردیف‌ها و گوشه‌های موسیقی ایرانی آشنا کرد و نواختن سه تار را به وی آموخت. منصور نریمان از سن چهارده سالگی همکاری خود را با رادیو مشهد به عنوان تکنواز موسیقی آغاز کرد و پس از تسلط کافی بر شیوه نوازندگی ساز عود، در بعضی برنامه‌ها به اجرای موسیقی با این ساز پرداخت.

پس از مدتی همکاری با رادیو مشهد، به شیراز نقل مکان کرد و به مدت چهار سال فعالیت و همکاری خود را در زمینه موسیقی و اجرا با رادیو شیراز ادامه داد. بعد از معرفی ایشان توسط استاد عبدالوهاب شهیدی به عنوان تکنواز رسمی رادیو در کنار استادان دیگر نظیر جلیل شهناز، فرهنگ شریف، پرویز یاحقی و دیگر تک نوازان آن دوره به فعالیت خود در رادیو تهران ادامه داد.

درآن سال‌ها عود سازی بود که کمتر نوازنده‌ای سراغ آن می‌رفت و اگر قرار بود در ارکستری جا داشته باشد، بک نوازنده تار نواختن آن را برعهده می‌گرفت. در مجموع عود ساز فرعی نوازندگان تار محسوب می‌شد. منصور نریمان از نخستین نوازندگانی بود که تمرکز خود را بر روی این ساز قدیمی ایرانی گذاشت و آن را به ساز اصلی خود تبدیل کرد. نریمان علاوه بر تلاش برای تغییر شیوه نوازندگی که تحت تأثیر موسیقی عربی و عودنوازان عرب بود، عقیده داشت عود سازی ایرانی و نامش بربط یا بربت است و ساختار آن با عودی که در جهان عرب نواخته می‌شود، متفاوت است.

استاد ابراهیم قنبری مهر (طراح و سازنده ساز) سازی طراحی کرد و ساخت که دسته‌ای بلندتر از عود معمولی و کاسه‌ای کوچک‌تر از آن داشت. این ساز که از سوی سازنده و نوازندگان آن «بربت» نام گرفت به کوشش منصور نریمان جای خود را در ارکستر سازهای ایرانی پیدا کرد. شیوه بربت نوازی نریمان به مکتبی تبدیل شده که تقریباً تمام آموزگاران نوازندگی بربت در ایران این شیوه را تدریس می‌کنند.

در سال ۱۳۴۱ از منصور نریمان برای تدریس تخصصی ساز عود در هنرستان موسیقی دعوت به عمل آمد. در این سال‌ها تصمیم به نگاشتن کتابی برای تدریس این ساز گرفت. این کتاب با نام «شیوه بربت نوازی» در سال ۱۳۷۲ همراه با دوره عالی که شامل پنج اتود متنوع است به چاپ رسید. از تألیفات دیگر نریمان می‌توان به کتاب «۴۲ قطعه برای عود» و «ردیف موسیقی ایرانی برای بربت» اشاره کرد. محمدرضا آقایی، محمد فیروزی، حسین بهروزی‌نیا، نگار بوبان، شهرام غلامی و علی پژوهشگر از جمله شاگردان منصور نریمان بوده‌اند. از وی به عنوان پدر عود ایران یاد میکنند.

استاد منصور نریمان سرانجام در ۲۳ تیر سال ۱۳۹۴ بر اثر بیماری ریوی در بیمارستان بهمن تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. یاد و نامش گرامی باد.