تصنیف “نکنم اگر چاره دل هر جایی را” یا به اختصار “نکنم اگر چاره” از آثار عارف قزوینی در یک بند است که در آواز افشاری ساخته شده است. برخی این تصنیف نُه بیتی را از عارف نمی دانند و آن را قدیمی تر دانسته اند اما بر اساس آن چه عارف در دیوان خود نوشته، این تصنیف در سال 1327 هجری قمری در گرگانه رود تالش توسط خود او ساخته شده و تخلص او در بیت آخر آمده و هم چنین سبک این ترانه از شیوه عارف دور نیست.
از جمله خوانندگانی که این تصنیف را بازخوانی کرده اند می توان به محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، عبدالله دوامی، نصرالله ناصح پور، علی اصغر بهاری، علیرضا قربانی و … اشاره کرد.

نکنم اگر چاره دل هر جائی را * نتوانم و تن ندهم رسوائی را

نرود مرا از سر سودایت بیرون * اگرش بکوبی تو سر سودائی را

همه شب من اختر شمرم، کی گردد صبح * مه من چه دانی، تو غم تنهائی را

چه خوش است اگر دیده رخ دلبر بیند * نبود جز این فایده ای بینائی را

چه قیامت است این که تو در قامت داری * بنگر به دنبالت عجب غوغائی را

به چمن بکن جلوه که تا سرو آموزد * ز قد تو ای سرو روان رعنائی را

نه چو وامقی همچون من گیتی دیده است * نه نشان دهد چرخ چو تو عذرائی را

همه جا غم عشق تو رفت و باز آمد * چو ندید خوش تر ز دلم مأوایی را

تو جهان پر از شهد سخن کردی عارف * ز تو طوطی آموخته شکر خائی را